Ik ontdekte het kort geleden op de beamer: “Gebed van verontmoediging” stond er als aankondiging van het vast liturgisch onderdeel tijdens de morgendienst. Het moet er vele jaren gestaan hebben, zonder dat iemand daar een opmerking over maakte. Het kan een verschrijving zijn, maar ik ben bang, dat ‘verootmoediging’ een woord is, dat voor velen geen of nauwelijks betekenis heeft, net zoals de woorden ‘lankmoedig’ en ‘goedertieren’. “Gebed over mijn schuldbewustheid’ klinkt natuurlijk niet zo gewijd, maar wel net zo verrassend als de Tien Geboden in een modern jasje. Zo zijn er veel woorden, die vooral oudere kerkgangers als gesneden koek in de oren klinken, maar voor buitenkerkelijke mensen en voor jongelui jargon zijn, waardoor zij zich buitengesloten voelen. Zulke woorden staan in een bijbelse context, die ook niet meer door iedereen zo breed wordt bijgehouden.
Het Oude testament is uit het Hebreeuws in onze taal vertaald en het Nieuwe testament uit het Grieks. Vooral de laatste is voor wetenschappers zeer betrouwbaar gebleken. Na de oude Statenvertaling van 1637 zijn er diverse pogingen gedaan, om de taalveranderingen bij te houden: de HSV (Herziene Statenvertaling), de NBG (Ned. Bijbelgenootschap), de GNB (Groot Nieuws Bijbel), de BGT (Bijbel in gewone taal) of de HTB (Het Boek Bijbel). Er zijn kleine verschillen, maar die zijn over het algemeen het gevolg van opvattingen over schoonheid in de taal.
Het is niet gezegd, dat de bovengenoemde vertalingen eeuwig standhouden, want de taal verandert met de tijd en cultuur. Wie kent bijvoorbeeld hier in Friesland alle woorden nog, die slaan op de landbouw en veeteelt van vroeger? Onze taal is slechts een voertuig, om onze gedachten te delen met anderen. Ik moet dus goed weten, hoe ik iets zó zeg of schrijf, dat het overkomt zoals ik het bedoeld heb. Of, zoals dominee soms een tekst welbewust uit een oudere bijbelvertaling kiest, om zijn preek duidelijker te verwoorden.
In woordenboeken worden steeds aanpassingen gedaan; dat houdt nooit op. Door ontwikkelingen in de media komen daar zo snel vreemde – vaak Engelse – woorden bij, dat we het vertalen maar achterwege laten; sommigen spreken van de ‘engelse ziekte’. Als ik mijn volwassen kinderen hoor praten over hun belevingen in de computerwereld, lijkt het wel, of ik geëmigreerd ben; ik versta er niets van. Dominee Hoogkamer zei mij eens, dat de jeugd zich wel snel de computertaal eigen maakt, maar geen moeite doet om de geloofs-taal te begrijpen.
Als we binnenkort kerstfeest vieren, zal ik in elk geval met hernieuwde aandacht zingen van de wijzen uit het oosten, die ‘ootmoediglijk’ hun offers brachten bij het Kerstkind.
