Afgelopen tien jaar heb ik als dominee op heel wat kansels gestaan. Pas een aantal weken geleden viel mij iets op wat ik me nog niet eerder echt bewust was geweest. Wat liggen er veel boeken en bundels op de kansel! Soms gevaarlijk opgestapeld op een smal randje, soms uitgestald op een brede plank. De kanselbijbel is een oude bekende. Hij ligt soms al eeuwen op de lezenaar en heeft al tientalllen, honderden dominees en sprekers overleefd. De kanselbijbel is niet zomaar een boek. Hij maakt de kansel compleet. De kansel als plaats van waaruit het Woord van God wordt verkondigd. Maar naast de kanselbijbel zijn er nog vele andere boeken en bundels te vinden. Kijkt u even met me mee?
Het liedboek, zowel in de editie 1973 als 2013. Soms tref ik ook het Fryske Lieteboek aan. Of: Sjongend op Wei. Zangbundels, zoals de Evangelische Liedbundel, de bundel Weerklank, de bundel Op Toonhoogte van de HGJB en de bundel HemelHoog van het Evangelisch Werkverband. De bundel Opwekking. Soms de Liedbundel 1938 van de Nederlands Hervormde Kerk en op weer andere kansels liedbundeltjes die door de gemeentes zelf zijn samengesteld.
Naast de liedbundels zijn er vaak ook dienstboeken te vinden. Oude versies van Hervormde of Gereformeerde dienstboeken. Twee delen van het dienstboek voor de Protestantse Kerk in Nederland. Die twee delen zijn er overigens ook in het Frysk; te herkennen aan de kaft die blauw is i.p.v. groen. En soms ook hier weer eigen versies van formulieren en liturgieën.
En wat zijn die boeken allemaal dik! Het nieuwe Liedboek uit 2013 telt maar liefst 1617 pagina’s. De bundel Weerklank doet ook leuk mee met 1195 pagina’s. De dienstboeken van de Protestantse Kerk zitten op 1288 en 1024 pagina’s.
Dat alles ligt opgestapeld op de kansel. Als teken van diversiteit.
De kerk doet momenteel heftige pogingen om af te slanken. De top is te zwaar, de vergaderingen kunnen niet meer bemenst worden, predikantsplaatsen verdwijnen. Ik vind dat een schril contrast met de steeds voller gestapelde kansels. Zit de gemeente echt te wachten op al die boeken? Op de liedboeken misschien nog wel. Hoewel: hoe moet een gemeente die nauwelijks het hoofd boven water kan houden al die nieuwe liederen gaan instuderen? En die Dienstboeken met talloze orden van dienst? Voor elke gelegenheid drie- vierdubbel. Zoveel keuzes en varianten. De liturgie is rijk, maar door deze boeken ervaar ik het meer als een ondoordringbaar bos.
Als de kerk toch moet afslanken (en dat moet zij!), kunnen de kanselstapels dan niet gelijk mee worden genomen in de actieplannen? Back to basics! En laat de kanselbijbel alstublieft liggen!
